Voorzitter,

Onlangs werd 75 jaar D-Day herdacht. NOS kwam met nieuwsuitzendingen en kranten lieten de nu nog levende veteranen aan het woord. Een van de uitspraken van een veteraan bleef bij me hangen. Rudi Hemmes, de 96 jarige Prinses Irenebrigade veteraan, zei: “ik realiseerde me steeds meer dat in niet een hekel had aan Duitsers, maar aan onrecht.”

Het fascineert me: hoe die duizenden Amerikanen en Canadezen hun veilige leven achter zich lieten, om in Europa bevrijding te brengen. Hoe ze geloofden in die missie, in de strijd tegen onrecht, waardoor ze in actie kwamen, ondanks het slechte weer op pad gingen, de boot verlieten, om meter voor meter, stap voor stap het verschil te maken samen met al die andere geallieerden. Dat lukte ook omdat ze op elkaar konden vertrouwen, omdat ze wisten dat die ander met diezelfde missie bezig was om het goede te doen.

Het is 75 jaar geleden, en we herdenken; omdat we dankbaar zijn voor vrijheid, omdat we willen dat het nooit meer oorlog wordt hier. Maar we herdenken ook omdat het ons blijvend mag inspireren om ook anno 2019 te vechten tegen onrecht, en stap voor stap en met elkaar, werk te maken van een vrije en rechtvaardige samenleving. Een samenleving waar verschillen vreedzaam naast elkaar kunnen bestaan, waar elke stem gehoord wordt, waar we solidair zijn met mensen die het minder getroffen hebben én waar we zorgen voor de volgende generaties.

MISSIE

We zien dat wethouders en ambtenaren dagelijks bezig zijn om het goede te zoeken voor deze stad. Het is mooi dat dit college bij haar aantreden zich heeft gecommitteerd aan de Global Goals. Doelen die ons richten op het grote verhaal, over hoe we anno 2019 kunnen strijden tegen onrecht, tegen armoede, ongelijkheid en klimaatverandering. Het is jammer dat dit grote verhaal nauwelijks terugkomt in deze kaderbrief.

Volgens het college komt dat (onder meer) omdat ze eerst op zoek moet naar financiële ruimte en manieren moet vinden om de verdiencapaciteit te vergroten. Die financiële ruimte is er niet of nauwelijks. De meicirculaire geeft in elk geval ook geen goede weersvoorspelling.

Maar het werken aan deze Global Goals, of het werken aan een vreedzame, rechtvaardige samenleving is onze taak, ongeacht onze financiële ruimte. Er is elke dag werk aan de winkel om in deze tijd kansengelijkheid, solidariteit en rentmeesterschap vorm te geven.

Als we, in een kaderbrief, beschrijven wat er in de Programmabegroting moet landen, moet ons vertrekpunt zijn dat we in de stad op zoek gaan naar plekken van onrecht, naar groepen die buiten de boot dreigen te vallen. En we moeten op zoek naar wat er nodig is om dit stukje aarde goed door te geven aan volgende generaties.  

PLEKKEN VAN ONRECHT

Voorzitter: het lijkt in onze stad best goed te gaan, maar het is best moeilijk om recht te doen. En dan zie je mensen in beweging komen, om dat onrecht te bestrijden. Zoals bij de plannen van het Prinsenhof, of bij de omwonenden van de Kruisstraat, of bewoners van de Gasthuislaan. Niet altijd roeren mensen zich of komt het in ons blikveld. Denk aan slachtoffers van huiselijk geweld of van mensenhandel. Juist daar is onze inzet nodig.

BUITEN DE BOOT

Steeds weer moeten we zoeken naar mensen die aan het kortste eind trekken, die geen vuist kunnen maken. In de zorg, maar ook op de woningmarkt, in het openbaar vervoer of bij de energietransitie. Dat zijn vaak niet de mensen die het hardste roepen. Om deze groepen in het vizier te hebben, moeten we ons oor te luister leggen bij mensen die die verhalen wel horen: de belangenverenigingen, vrijwilligersorganisaties, thuiszorgmedewerkers, of de professional in de jeugdzorg. Niet omdat we iedereen kunnen geven waar hij of zij om vraagt. Maar wel omdat je alleen het algemeen belang kunt dienen als je alle belangen hoort en ze vervolgens tegen elkaar kunt afwegen. 

DE AARDE DOORGEVEN

En dan is het steeds weer de uitdaging hoe we de stad zo onderhouden en ontwikkelen dat we haar goed doorgeven aan volgende generaties. Waarbij we onze eigen belangen afwegen tegen de generaties na ons. Dat betekent dat er grenzen zitten aan groei, omdat we anders de leefbaarheid niet kunnen waarborgen in een steeds drukker wordende regio, dat we zorgen voor de broodnodige energietransitie, maar ook voor voldoende groen, en onderhoud en bescherming van gebouwen, wegen en voorzieningen.

CONCRETE ACTIE HIER EN NU

Concrete acties zijn nodig. Ook als de financiële weersomstandigheden niet zo mooi zijn als je had gehoopt, we moeten de spreekwoordelijke boot uit. Het college ziet de uitdagingen op lange termijn, als het gaat om wonen, mobiliteit en energietransitie. Maar neemt veel tijd in het uitwerken van dat grote verhaal, en het vinden van financiële ruimte, terwijl er op korte termijn, en binnen de huidige budgetten, ook keuzes gemaakt kunnen en moeten worden om te werken aan die Delftse Missie.

• Want als we niets doen, dan betalen juist de mensen met de laagste inkomens de rekening van de stijgende energiekosten. We stellen voor om een energiecoach aan te stellen – en via vindplaatsen als de voedselbank, het ISF of de financiële winkel aan te bieden dat iemand meekijkt naar de energierekening van mensen met een laag inkomen en op welke wijze mensen daar zelf invloed op kunnen uitoefenen
• Het is tijd voor concrete actie: want als we armoede willen aanpakken, ligt de sleutel bij kinderen; zij moeten gelijke kansen krijgen en soms een extra steun in de rug zodat we de vicieuze cirkel van armoede kunnen doorbreken. Bijvoorbeeld door bereid zijn om meer te investeren voor Voor- en vroegschoolse educatie dan de Rijksbudgetten dekken.
• Het is tijd voor concrete actie: want als we willen dat mensen in Delft Waardig oud kunnen worden, dan zijn er nieuwe woonvormen voor ouderen nodig, en om dat echt mogelijk te maken moeten we met corporaties prestatieafspraken maken en projectontwikkelaars verleiden, grond reserveren en particulier initiatief stimuleren
• Het is tijd voor concrete actie om eenzaamheid aan te pakken, niet door te blijven hangen bij één tijdelijk initiatief als Abtswoude bloeit, maar door veel breder acties inzetten en kijken wat werkt voor wie
• Het is tijd om concrete actie om ook op het gebied van vervoer werk te maken van de missie voor energietransitie en een leefbare stad in de toekomst. De MobilityHub is misschien een goede, concrete actie. Helaas verzuimt het college het om de keuze om daar 1 miljoen euro in te steken te motiveren. Bij een zogenaamde beleidsarme kadernota, vinden we dus een begrotingswijziging waar een politieke keus - om de grondopbrengst van Nieuw Delft te stoppen in een Mobility Hub - wordt weggemoffeld. Graag een reactie van het college.

VERTROUWEN

Voorzitter, we kunnen en moeten dus concreet, hier en nu, stap voor stap aan de slag. En dat hoeven we niet alleen te doen. In plaats van ons steeds meer als marktpartij te gaan gedragen, die zijn verdiencapaciteit wil verhogen, moeten en kunnen we investeren in het zachte kapitaal van de samenleving: in onze inwoners, in vrijwilligers, verenigingen, en professionals. Zij zijn het die dagelijks onze stad leefbaar maken. Het is onze taak om dat kapitaal de ruimte te geven en te laten groeien. Dat doen we door naar hen te zien, te waarderen en te luisteren naar hun signalen.  En bovenal: door hen te vertrouwen

• Als we dan keer op keer horen dat het niet goed gaat met de integratie van Statushouders: laten we dan keuzes durven maken die andere gemeenten ook maken en de begeleiding verlengen van ½ naar 1 jaar. We hebben financiële ruimte bij de bijstandsuitkeringen.
• Ruimte die je ook kunt benutten ten behoeve van een maatwerk budget voor mensen in de bijstand. In andere steden blijkt dit een erg effectieve maatregel te zijn; je geeft de professional het vertrouwen om snel geld in te zetten en daarmee betere resultaten en kostenbesparing te realiseren. We overwegen voorstellen om dit te regelen.
• Het college kiest er nu voor om meerjarig overschotten op de bijstand grotendeels in de reserve sociaal domein stoppen, waaruit het actieplan sociaal domein wordt betaald. Het is goed en nodig om binnenkort als raad te praten over de resultaten en de gekozen prioriteiten van dit actieplan. Laten we bij dit actieplan niet uit het oog verliezen dat het om mensen gaat en niet primair om geld besparing.
• Vertrouwen in de samenleving, geven we ook vorm door een passend subsidiekader. Met een klein beetje overheidssteun kunnen heel veel kapitaal (menskracht, motivatie en uren) kunnen mobiliseren. De CU wacht met smart op de koppeling van het bestuursprogramma aan het subsidiekader en vraagt aan t college wanneer we daar nu eindelijk wat van gaan zien.

FINANCIËN

Tenslotte, voorzitter kom ik toch uit bij de financiën. Want natuurlijk kosten plannen geld – en moeten we structurele uitgaven dekken met structurele inkomsten, moeten we streven naar een beheersbare stadsschuld en een algemene reserve die voldoende buffer biedt voor de risico’s die we lopen en met lagere lokale lasten en ruimte voor investeringen die bijdragen aan de missie om de stad goed door te geven aan volgende generaties.

Er komt ook geld binnen via de toerismebelasting. We lezen dat het Platform Toerisme een voorstel opstelt om de inkomsten uit toeristenbelasting en de uitgaven aan toeristisch beleid met ingang van 2020 structureel te koppelen. Wij zijn benieuwd naar de visie van het college, maar zijn daar zelf geen voorstander van; ook het legen van prullenbakken, het onderhoud aan straten en groen, het aanleggen van parkeerplaatsen en het laten rijden van Openbaar Vervoer draagt er immers aan bij dat mensen een goed verblijf in onze stad kunnen hebben. Of we kunnen de toenemende opbrengsten van de toerismebelasting gebruiken voor het goed herdenken van 75 jaar bevrijding.

75 jaar na D-day mogen we allereerst dankbaar zijn voor het land, voor de stad waarin we leven. Als we iets verder om ons heen kijken weten we dat die vrede, veiligheid en welvaart op heel veel plekken niet vanzelfsprekend is. We zijn hier als raad en college om onze stad te dienen – om vrede te bewaren en recht te doen. En om handen en voeten te geven aan die vrije samenleving waarin er ruimte is voor verschil. Juist in deze zaal kunnen we laten zien dat we ondanks verschil, in staat zijn samen te zoeken naar het goede. Laten we daarbij ons hart spreken: wat drijft ons; welk onrecht willen we bestrijden. Want we hebben geen hekel aan de ander of aan de standpunten van de ander, maar aan onrecht.

Voorzitter, de ChristenUnie doet dit vanuit het besef dat er een Hemelse Vader die zijn Rijk van Recht en Vrede niet afdwingt door tanks en kanonnen. Maar die zijn zoon gaf, omdat hij die wereld zo liefhad. Die liefde die mensen, ook anno 2019 in beweging brengt om het goede te doen en met elkaar te bouwen aan een samenleving van vrede en recht. Mag dat ons inspireren. Ook bij de plannen die zullen landen in de programmabegroting.