Dinsdag 25 oktober waren de algemene beschouwingen over de programmabegroting voor 2012. Lees hieronder de bijdrage van de Christenunie.

Voorzitter, dank u wel,

Politiek is niet voor bange mensen, aldus de burgemeester bij de raadsbehandeling van het referendumverzoek. En de burgemeester heeft gelijk. Wat hij zegt raakt immers aan de kern van onze democratie. Dat we niet geregeerd worden door angst. Op een heel aantal plekken in deze wereld blijken mensen bereid om veel, soms zelfs hun leven, te geven, om verlost te worden van de dictatuur, en van de daarbij behorende angst. Als je nu de Delftse en nationale politiek volgt, zou je gemakkelijk kunnen denken dat democratie een vloek is, in plaats van een zegen.

VERTROUWEN
Want niet ‘de helft plus één beslist’ is de kern van een democratisch bestel, de valkuil daarvan is het machtsdenken van veel coalities. En ‘vrijheid van meningsuiting’ is ook niet het belangrijkste winstpunt, al denkt heel vaak de oppositie dat. De kern van democratie is vertrouwen. Vertrouwen in plaats van angst. Vertrouwen van kiezers in gekozenen. Omdat mensen die gelijk zijn aan anderen via verkiezingen verantwoordelijkheid gaan dragen voor en over de ander. Een vertrouwen dat alleen gevoed wordt als die kiezers er vervolgens van op aan kunnen dat ze voor de wet – en dus voor de wetgever – gelijk behandeld worden, ongeacht afkomst, religie, gezondheid of inkomen. Omdat democratie gebaseerd is op vertrouwen, moet het dagelijks bekrachtigd en gebouwd worden. Ook in Delft. Het vertrouwen van kiezers gaat dus niet alleen over sluitende begrotingen. Hoe belangrijk een sluitende begroting ook is, en dit college voelt zich daar terecht verantwoordelijk voor. Maar geld is een middel en geen doel.

DIENSTBARE OVERHEID
De overheid heeft steeds meer taken gekregen, misschien wel vanuit een te groot vertrouwen in de mogelijkheden van de overheid. In tijden van bezuiniging probeert elke overheid keuzes te maken. Ook dit college. Daarom duikt ook in deze begroting de term ‘regisserende overheid’ steeds weer op. Een term waar wij niet zo gelukkig mee zijn. De ChristenUnie zou liever spreken over een ‘dienstbare overheid’. Dienstbaar wil vervolgens, wat mij betreft, twee dingen zeggen:

dat je oppakt wat anderen laten liggen of niet kunnen. Dat zou je kerntaken kunnen noemen.

dat je tot bloei brengt wat anderen doen. Dat zou je ook faciliteren kunnen noemen

En wat de ChristenUnie betreft heeft en diensbare overheid alles te maken met het teruggeven van vertrouwen aan de samenleving. Aan de individuele burgers en aan vrijwillige en professionele organisaties - het maatschappelijk middenveld. Dit college spreekt over ketenpartners, en gaat in beleidsstukken mede op ons verzoek vaker in op de rol die deze partners vervullen.

Te veel missen we toch een fundamentele visie op de taken van de lokale overheid: welke taken worden niet door de markt of door het maatschappelijk middenveld of door burgers opgepakt, en zijn dus primair een taak van de dienstbare overheid. Zo’n visie zou ik graag zien in nota’s die naar de raad gestuurd worden

Nu kregen we onlangs de nota schuldhulpverlening. We zijn blij dat dit college zich hier oprecht verantwoordelijk voor voelt, en daar zijn vanavond al meer woorden over gewisseld. De ChristenUnie zou blij zijn als dergelijke nota’s worden beschreven vanuit het perspectief van de samenleving: welk probleem is er (de probleemanalyse), welke actoren zijn er in het veld, en vervolgens: welke rol heeft de gemeente daarin. Dat is in deze nota niet gebeurd. Schuldhulpverlening wordt beschreven vanuit het perspectief van de overheid. En daarin wordt melding gemaakt van de ketenpartners. Maar goed, daarover komen we nog te spreken bij de commissiebehandeling volgende maand. Voor ons als ChristenUnie is dit een belangrijk thema. De gelden die er dit jaar zijn vor het toerusten van vrijwilligersorganisatie zijn niet voor niets genoemd naar onze woordvoerder in de tweede kamer, en heten de Ortega gelden. Onze landelijke fractie heeft bij haar algemene beschouwingen dit jaar een tienpuntenplan tegen schulden gepresenteerd, dat zowel gaat over schulden in het klein, van jongeren, als over de schulden in de eurolanden. Op tenminste één punt gaat dit 10 punten plan ook over lokaal beleid: Daar staat: .”investeer in schuldhulpverlening. Dat levert geld op en bespaart mensen een hoop ellende. Rust bijvoorbeeld vrijwilligers toe om mensen met schuldproblemen te begeleiden en problemen te voorkomen”. Graag praten we daar in de commissie volgende maand over verder, of wellicht al bij deze begrotingsbehandeling.

Terug naar de dienstbare overheid en de taken die daarbij horen. Om te kunnen bepalen welke taken opgepakt moeten worden (als kerntaken) en welke zaken gefaciliteerd moeten worden is een analyse nodig van het stuk samenleving waar je wat mee wilt. Op het gebied van cultuur wil dit college een ‘herijking van de culturele basisinfrastructuur’. Ik heb geen idee hoe deze herijking eruit zal gaan zien. Misschien kan de wethouder daar vast iets over toelichten – en uitleggen wat we daar als raad van gaan zien. Wat de CU betreft begint deze herijking bij de samenleving, beschrijft het de actoren die daarin actief zijn. Daaruit kan beter gedestilleerd worden welke –dienstbare – rol de overheid in dat culturele veld kan vervullen. Kernvraag daarbij is: wat zou er gebeuren als de overheid bepaalde dingen niet of niet meer zou doen. Een dergelijke analyse zou ook de enorme bezuiniging (van 1,2 miljoen in 2014) op Erfgoed Eelft beter kunnen onderbouwen. Een bezuiniging waar ik mijn vraagtekens bij zet, mede gelet op het feit dat de taakstelling op Erfgoed het afgelopen jaar niet haalbaar is gebleken (zie najaarsrapportage).

Die vraag: wat zou er gebeuren als de overheid bepaalde dingen niet meer doet, is ook nog steeds te stellen bij de kenniseconomie. In deze begroting wordt beter toegelicht welke rol de gemeente heeft ten opzichte van de andere partners in dit veld. Waarvoor dank. Dat laat onverlet dat we nog steeds wel eens twijfelen aan het nut en noodzaak van de gemeentelijke bemoeienis. Denk bijvoorbeeld aan de 100.000 euro voor zorg en techniek. Zouden dergelijke innovaties nu echt niet zonder de overheid gebeuren? Veel zorg en techniek innovaties hebben vooral invloed op de cure – zeg maar de ziekenhuiszorg, die niet bij de gemeente is ondergebracht. Misschien ben ik te cynisch, ik laat me graag van mijn ongelijk overtuigen, maar ik vraag me echt af welke innovaties de kosten van de WMO kunnen gaan beperken.

Wat de ChristenUnie betreft kan het vertrouwen van de overheid in de samenleving op een aantal vlakken fundamenteel vergroot worden. Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan de buurthuizen. De ChristenUnie vindt het echt een gemiste kans dat niet is of wordt onderzocht hoe een aantal van de te sluiten buurthuizen zouden kunnen gaan draaien, met een stichting, met vrijwilligers, etc, kortom met minder overheidsbemoeienis. In de discussies over de buurthuizen heeft het college meermalen gezegd dat ze kiezen voor aktiviteiten en niet voor stenen. Hoewel dit plausibel klinkt, is het de vraag of dit standpunt past bij een dienstbare overheid. Immers het zijn juist die stenen die vanuit de samenleving niet zelf kunnen worden neergezet. Daarentegen kunnen juist door de samenleving zelf (en door de markt) allerlei activiteiten worden georganiseerd. Dit moet je vaak alleen maar te faciliteren met een gebouw.

Eén van die kerntaken van de lokale overheid is wat de ChristenUnie betreft het beheer van de stad. Of het nu gaat over riolen, wegen of afval. Het zijn zaken die de burger niet zelf kan, die je niet aan de markt kunt overlaten of aan een maatschappelijk middenveld. Burger zijn hierin alleen van de overheid afhankelijk. Zonder hen te vragen of ze dat willen, wordt de dienstverlening verminderd, tegen een slechts zeer geringe daling van de afvalstoffenheffing. En daarom dienen we met de fracties van de VVD en de fractie Van Oort het initiatiefvoorstel in over de afvalinzamelfrequentie.

ZICHTBAAR
Je kunt pas iemand vertrouwen als je de ander kent. En kennen begint bij zichtbaar zijn. Een wethouder moet niet alleen zichtbaar zijn om keuzes uit te leggen (uw buurthuis gaat dicht), maar moet zichtbaar zijn in het hele proces: van gezamenlijke probleemanalyse tot gekozen oplossing. Ik hoop dat dus ook dat de wethouder zichtbaar blijft in de wijken / en de buurthuizen die sluiten, om samen te zoeken naar oplossingen voor de problemen die burgers ervaren. Om het vertrouwen te herwinnen. Neem daar ons als Raad dan ook in mee. Want; ook het vertrouwen van de Raad is niet alleen gebaseerd op een sluitende begroting.

De afgelopen maanden is veel wantrouwen gehoord rondom het nieuwe stadskantoor. Het referendumverzoek en alle procedures die op dat gebied nog lopen zijn daar het bewijs van. Omdat vertrouwen gebaseerd is op het kennen van de ander, is het van groot belang dat het college ook hierbij zichtbaar is in de stad. Het referendum mag dan een raadsinstrument zijn, dat ontslaat het college niet van haar verantwoordelijkheid om draagvlak (lees vertrouwen) te creëren. Laat dit niet alleen over aan de raad. Maar neem het initiatief. Voor de ChristenUnie was het wantrouwen in de stad een grote reden om te vragen naar een onderzoek naar de optie 4; niet bouwen. Het college is met een duidelijk verhaal naar de Raad gekomen, maar vergeet om dit ook aan de stad uit te leggen. Laat als college zien dat je niet bang bent voor een kritisch tegengeluid. En, ik doe maar een suggestie: organiseer bijvoorbeeld een debat over Het Nieuwe Kantoor, of over de Spoorzone. Wie weet was het referendum dan niet nodig geweest.

De komende jaren wachten ons als gemeente ingrijpende taakverzwaringen, door decentralisatie van taken naar de gemeente. Bijvoorbeeld op het gebied van AWBZ en jeugdzorg. Dit college is zich daar hard op aan het voorbereiden. De gedachte achter decentralisatie is dat de lokale overheid het dichtst bij de burger staat. Mijn oproep aan dit college is: maak dit ook waar. Het vertrouwen van cliënten die nu nog vallen onder bijvoorbeeld de AWBZ, moet gewonnen worden. En, organisaties die opereren in de beleidsvelden moeten het vertrouwen en de ruimte krijgen.

BETROUWBAAR
De overheid dient dus dienstbaar en zichtbaar te zijn. Maar daarnaast is het van groot belang dat de overheid betrouwbaar is. Daar hoort, wat de ChristenUnie betreft, ook bij dat in regelgeving en beleid zuivere afwegingen gemaakt worden. Daar toetsen we als ChristenUnie voorstellen ook aan. Een voorbeeld betreft het reeds aangekondigde amendement over het vuilwaterinzamelpunt in de Zuidkolk. Dat hoort niet in de rioolheffing.

Ook in de belastingverordening 2012 zitten wat de ChristenUnie betreft een aantal minder zuivere keuzes, bijvoorbeeld daar waar het college een bodemtarief wil invoeren voor bouwvergunningen van €200,-

Ook op het gebied van de ISV zijn we niet van deze zuiverheid overtuigd. Want waar zijn die ISV gelden nu echt voor bedoeld? Er wordt naar mijn zin te weinig echte verbetering van de leefomgeving uit dit budget voor stedelijke vernieuwing gefinancieerd.

Zo roept de ChristenUnie dit college en deze raad op om dienstbaar, zichtbaar en betrouwbaar te zijn. Met een sluitende begroting als middel. Daarmee kan vertrouwen gewonnen en bevestigd worden – de basis voor elke democratie. Ook de Delftse. En daarbij spreekt de ChristenUnie het vertrouwen in dit college ten volle uit.

De ChristenUnie wil zich in die democratie laten inspireren door de Schepper van de wereld. Die mensen – wonder boven wonder - het vertrouwen geeft om verantwoordelijkheid te dragen in Zijn schepping. Hij weet als geen ander welke consequenties dit kan hebben, omdat mensen feilbaar zijn, en het vertrouwen vaak beschamen. Vanuit dat besef wens ik dit college van harte Gods zegen en inspiratie toe voor haar prachtige, maar moeilijke ambt, ten dienste van de stad Delft.